स्याटेलाइट मेगाकन्स्टेलेशन प्रक्षेपण रोक्न खगोलविदहरुद्वारा नियामक एफसीसीसँग माग

अमेरिकी विश्वविद्यालयका एक सयभन्दा बढी खगोलविद्हरूले खुला पत्रमा हस्ताक्षर गरी पृथ्वीको वातावरणमा उपग्रह मेगाकन्ष्टेलेसनहरूको सम्भावित प्रभावहरूको मूल्याङ्कनको माग गरेका छन्।

अनुसन्धाताहरूले अमेरिकी उपग्रह प्रक्षेपणहरू स्वीकृत गर्ने नियामक संस्था अमेरिकी संघीय सञ्चार आयोग (एफसीसी) समक्ष मेगाकन्ष्टेलेसन प्रक्षेपणहरू रोक्न र थप लाइसेन्स जारी गर्नु अघि तिनीहरूको सम्भावित वातावरणीय प्रभावहरूको गहिरो मूल्याङ्कन गर्न आग्रह गरेका छन्।

अमेरिकी सरकारी एजेन्सीहरूलाई राष्ट्रिय वातावरणीय सुरक्षा ऐन (एनईपीए) ले उनीहरूको निर्णयका वातावरणीय प्रभावहरू विचार गर्न बाध्य बनाउँछ। तथापि १९८६ मा गरिएको एक श्रेणीगत बहिष्करणले उपग्रहहरूलाई यो आवश्यकताबाट मुक्त बनाएको छ।

हार्भर्ड, प्रिन्स्टन र युनिभर्सिटी अफ क्यालिफोर्निया, बर्कली सहितका प्रमुख अमेरिकी विश्वविद्यालयहरूका अनुसन्धानकर्ताहरूले अब यस श्रेणीगत बहिष्करणको अन्त्यको माग गरिरहेका छन्।

सन् १९८६ मा पृथ्वीको परिक्रमा गर्ने केवल केही सय उपग्रहहरू मात्रै थिए, तर आज यो संख्या लगभग १०,००० पुगेको छ, र अर्को दशकमा यो संख्या दश गुणाले बढ्ने अपेक्षा गरिएको छ।

यो प्रवृत्ति मुख्य रूपमा स्पेसएक्सको स्टारलिंकजस्ता उदीयमान स्याटेलाइट मेगाकन्ष्टेलेसनहरूद्वारा प्रेरित छ जसले डिजिटल विभाजनलाई कम गर्ने र अपर्याप्त इन्टरनेट पहुँच भएका व्यक्तिहरूलाई राम्रो गुणस्तरको इन्टरनेट प्रदान गर्ने लक्ष्य राखेको स्पेस डटकमले उल्लेख गरेको छ।

मेगाकन्ष्टेलेसन सञ्चालकहरूले आफ्ना स्याटेलाइटका समूहहरूलाई नयाँ र अझ सक्षम प्रविधिसहित नियमित रूपमा अद्यावधिक गर्ने योजना बनाएका छन्। अन्तरिक्ष फोहोरको संचय रोक्नका लागि तिनीहरूले आफ्नो मिसनको अन्त्यमा पुराना उपग्रहहरूलाई पृथ्वीको वातावरणमा पठाएर जलाउँछन्। यस उपग्रह जलाइको सम्भावित हानिकारक प्रभाव अनुसन्धानकर्ताहरूको चिन्ताको विषय हो।

यसका साथै कक्षमा रहेका बढ्दो संख्यामा उपग्रहहरूले खगोल वैज्ञानिक अवलोकनहरूलाई अवरोध गर्छन्, जसले टेलिस्कोपका छविहरूमा अवाञ्छित रेखाहरू सिर्जना गर्छ।

“कृत्रिम उपग्रहहरू, जसलाई नांगो आँखाले देख्न नसकिने भए पनि, खगोल वैज्ञानिक अवलोकनहरूमा अवरोध पुर्‍याउन सक्छन्, जसले उल्कापिण्डहरूको पत्ता लगाउन र ब्रह्माण्डमा हाम्रो स्थानको समझदारीमा मद्दत गर्छ,” एरिजोना विश्वविद्यालयका खगोलशास्त्र अनुसन्धान प्रोफेसर एमेरिटस र पत्रका लेखकहरू मध्ये एक रोबर्ट म्याकमिलनले एक ईमेल वक्तव्यमा भने। “दशौं हजारौं उपग्रहहरूको प्रक्षेपणले हुन सक्ने दीर्घकालीन वातावरणीय हानिहरू अझै अस्पष्ट छन्।”

हार्भर्ड विश्वविद्यालयका चर्चित खगोल भौतिकविद् र एलियन जीवनका अनुसन्धानकर्ता अभि लोएब पनि पत्रका हस्ताक्षरकर्ताहरूमा सामेल छन्। साथै हार्भर्ड स्मिथसोनियनका अग्रणी अन्तरिक्ष फोहोर विशेषज्ञ तथा उपग्रह ट्र्याकर र खगोलशास्त्री जोनाथन म्यकडोवेल; पहिलो कुइपर बेल्टवस्तुको खोजकर्ता र यूसीएलएका प्रतिष्ठित खगोलशास्त्र प्रोफेसर डेभिड जेविट र अन्तरिक्ष वातावरणविद् मोरिबा जाह पनि यसमा छन्।

स्पेस डटकमका अनुसार अमेरिकी गैर-नाफामूलक संस्था पब्लिक इन्टरनेट रिसर्च ग्रुप () ले अगस्टमा उपग्रहको पिण्ड जलाइका सम्भावित खतराहरूको बारेमा आफ्नो रिपोर्ट सार्वजनिक गरेपछि यो पत्रको अवधारणा गरिएको थियो।

मेगाकन्ष्टेलेसनको प्रक्षेपण उच्चतम बिन्दुमा पुगेपछि पृथ्वीको वातावरणमा दैनिक लगभग २९ टन धातुको फोहोर वाष्पीकृत हुनेछ, जसको अर्थ प्रत्येक घण्टा “अन्तरिक्षबाट खस्ने कार” जस्तै हुने पीआईआरजीको अनुमान छ।

उपग्रहहरू प्रायः एल्युमिनियमबाट बनेका हुन्छन्, जुन जलाउँदा एल्युमिनियम अक्साइड (अलुमिना) बनाउँछ। अलुमिनाले ओजोन तहको क्षयीकरणमा योगदान पुर्‍याउँछ र वातावरणको तातो सोस्ने क्षमतामा परिवर्तन गर्न सक्छ, जसले पृथ्वीको जलवायुमा असर पुर्‍याउन सक्छ। उपग्रहको पुनःप्रवेशले नाइट्रोजन अक्साइड पनि उत्पादन गर्छ, जुन ओजोनलाई नोक्सान पुर्‍याउने परिचित तत्व हो।

वैज्ञानिकहरूले पत्रमा भनेका छन्, “हाम्रो वातावरणमा यस व्यापक परिवर्तनको दीर्घकालीन प्रभाव स्पष्ट छैन। हामीले उपग्रह मेगाकन्ष्टेलेसनहरूको अज्ञात वातावरणीय हानिहरू बिना नै संसारलाई अनलाइन बनाउन सक्छौं। एफसीसीले वातावरण संरक्षण एजेन्सी,नासा तथा र अन्य राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय नियामकहरूसँग मिलेर नयाँ अन्तरिक्ष युगको लागि व्यापक वातावरणीय समीक्षाहरूको आवश्यकता राख्न समन्वय गर्नुपर्छ। अहिले हाम्रोसँग सीमित समयको विण्डो छ, जहाँ हामी अन्तरिक्षलाई  दशकौंसम्म सफा गर्नुको सट्टा हाम्रो वातावरणलाई अस्तव्यस्त बनाउन रोक्न सक्छौं,”यो पहलको नेतृत्व गरिरहेका पीआईआरजीका अभियान निर्देशक लुकास गटरम्यानले ईमेलमा बताए।

गटरम्यानका अनुसार समूहले एफसीसी स्पेस ब्युरोका प्रमुख जुली कियर्नीलाई पत्रमा व्यक्त गरिएको चिन्ताका विषयमा छलफल गर्न बैठकको लागि अनुरोध गरेको छ।

“हामी तिनीहरूको चिन्ताहरूलाई एफसीसी र डी.सी. मा कानून निर्माताहरूसमक्ष पुर्‍याउन विशेषज्ञहरूसँग काम गरिरहेका छौं’, गटरम्यानले लेखे।

“अन्तरिक्ष उद्योगले जनसाधारण वा नियामकहरूले पछ्याउन सक्ने गतिभन्दा छिटो अघि बढेको छ, र हामी यो मुद्दाको महत्त्वलाई जनसाधारणमाझ निरन्तर उठाइरहनेछौं। नयाँ अन्तरिक्ष दौडको गति र आकारले सानो समूहका उद्योग भित्रका व्यक्तिहरू बीचको जटिल छलफलको विषय नभई सबैको चासोको विषय हुनुपर्छ।”